Liber Scivias Hildegardy von Bingen (ok. 1150 r.)
(Wczesno)feministyczne podejście do teologii chrześcijańskiej
Wykład: Prof. Monika Leisch-Kiesl
Powitanie: Marta Grabowska, Muzeum HERStorii Sztuki
Moderatorka: Agata Kokoryn, studentka historii sztuki oraz etnologii i antropologii kulturowej (UJ).

Hildegarda z Bingen (1098-1179) była benedyktyńską mniszką i (już za życia) cenioną mistyczką, doradczynią w kwestiach życiowych oraz konsultantką władz kościelnych i politycznych. W swoim trzytomowym teologicznym opus magnum nie tylko dzieli się zaskakującą wizją chrześcijańskiej historii zbawienia, ale także podejmuje się wyraźnego przewartościowania charakterystyki kobiet. Wczesna teolożka feministyczna? W pewnym sensie tak!

Podczas wykładu skupimy się na pierwszej z trzech ksiąg - stworzonej w latach 1141-51 Liber Scivias. Rękopis ten został napisany za życia Hildegardy i, prawdopodobnie pod jej nadzorem, wspaniale zilustrowany. Nie tylko tekst, ale także obrazy w tym rękopisie są wyjątkowe.

Wykład zobrazuje więc podwójny dialog: z jednej strony między tekstem a obrazem, a z drugiej między "męskim" i "kobiecym" pisaniem chrześcijańskiej historii zbawienia.

Monika Leisch-Kiesl – historyczka sztuki, filozofka. Profesorka Historii Sztuki i Estetyki na Katolickim Prywatnym Uniwersytecie w Linz. Profesorka gościnnie prowadząca seminaria na uniwersytetach Austrii, Niemczech i Szwajcarii. (www.leisch-kiesl.com)

O Liber Scivias:
Scivias (dosł. poznaj ścieżki pana), znane także jako Liber scivias (rzadziej jako ilustrowany Kodeks św. Hildegardy), jest ilustrowanym manuskryptem powstałym ok. roku 1151 lub 1152, stworzonym przez chrześcijańską mistyczkę Hildegardę z Bingen. Jest to jej pierwsze dzieło - i jednocześnie jedno z najsłynniejszych. Rękopis powstał na pergaminie, a tekst (po łacinie) spisany został w stylu romańskim. Hildegarda opisuje w nim 26 wizji, których osobiście doświadczyła. Liber Scivias to pierwsza z trzech ksiąg nazywanych często „Trylogią Wizyjną”. Księga druga to Liber Vitae Meritorum (Księga zasług życia), a trzecia Liber Divinorum Operum (Księga dzieł Bożych), zwana również De operatione Dei (O stworzeniach Bożych).

W Scivias Hildegarda rozumie siebie jako spadkobierczynię tradycji profetycznej Starego Testamentu i podkreśla to też formalnie. Tak, jak starotestamentowi prorocy, autorka była zaangażowana politycznie i społecznie, a jej twórczość pełna jest pouczeń i wskazówek moralnych. Scivias może być postrzegana jako księga-drogowskaz do osiągnięcia zbawienia. Kwestie teologiczne unaoczniane są na ogół przez analogie (zwłaszcza obrazowe), a nie w oparciu o wywody logiczne.

Grafika: Liber Scivias, część 1, rozdział 3: Bóg, Kosmos, Ludzkość, Tablica 4: Kosmos

03.04.2024 (śr.), 18:00
Muzeum HerStorii Sztuki
Pałac Potockich, Rynek Główny
Kraków
Po angielsku, wstęp wolny