Wystawa:
Stefan Zweig. Pisarz, obywatel świata
Kuratorki i kuratorzy: Bernhard Fetz, Arnhilt Inguglia-Höfle, Arturo Larcati
Projekt wystawy: zunder zwo
Wystawa Muzeum Literatury Austriackiej Biblioteki Narodowej oraz Centrum Stefana Zweiga z siedzibą w Salzburgu przy współpracy Archiwum Literatury w Salzburgu.
Przy wsparciu Federalnego Ministerstwa Sztuki, Literatury, Służb Publicznych i Sportu oraz Federalnego Ministerstwa spraw Europejskich i Międzynarodowych.

Stefan Zweig (1881–1942) po dziś dzień jest jednym z najchętniej czytywanych na całym świecie autorów niemieckojęzycznych. Tomasz Mann zanotował w roku 1952, przy okazji 10. rocznicy śmierci sławnego kolegi pisarza: „[…] jego literacka sława dotarła do najdalszych zakątków Ziemi“. Wielu współczesnych reagowało na światową sławę Zweiga uznaniem, ale też gwałtowną krytyką. 

Istotnym fundamentem jego sukcesu była z pewnością oplatająca cały świat sieć powiązanych z jego osobą wydawnictw, tłumaczy i tłumaczek oraz intelektualistów, jaką stworzył i którą pielęgnował. Nie tylko produktywność Zweiga była niebywała, pisarz pozostawał również sprawnym agentem swoich własnych dzieł, czego dowodzą materiały z jego spuścizny. 

Na czym polega siła oddziaływania tekstów Zweiga, którą potwierdzają liczne przekłady, opracowania i adaptacje filmowe od Europy aż po Chiny? Dzięki umiejętności wczuwania się w psychikę opisywanych postaci oraz zdolności do opowiadania fascynujących historii, w których ożywają także postaci historyczne, stworzył Zweig dzieła należące do kanonu literatury światowej. Które aspekty jego życia czy działalności spotkały się ze szczególnym zainteresowaniem w różnych krajach i różnych czasach? Już jako młody autor postrzegał siebie jako obywatela świata. Z wielką ciekawością podejmował liczne podróże w najróżniejsze regiony kuli ziemskiej. Trudno sobie wyobrazić jego pisarstwo bez owego rytmu wędrówki. Fascynacja tym, co obce, również tym, co niezbadane w nas samych, przenosi się na jego czytelniczki i czytelników. 

Postacie i miejsca akcji opowieści Zweiga rozsiane są po całym świecie. Na wystawie zaprezentowano trzy przykłady. „Miniatury historyczne“, czyli Gwiazdy ludzkości, umiejscowione są w różnych epokach i regionach świata. W powieści Magellan. Człowiek i jego czyn autor zabiera czytelniczki i czytelników na pełną trudów i poświęceń wyprawę portugalskiego żeglarza. Akcja noweli Amok (1922) rozgrywa się w dawnych Holenderskich Indiach Wschodnich (dzisiejszej Indonezji).

Po krótkotrwałej fazie patriotycznej na początku I wojny światowej Stefan Zweig stał się zdeklarowanym pacyfistą, uczestniczącym w przeróżnych projektach na rzecz światowego pokoju. Po dziś dzień Zweig uchodzi za przedstawiciela ponadnarodowego ideału humanitarnego i prekursora zjednoczonej Europy. Jego przesłanie dla potomnych to utopia pokojowego świata pozbawionego granic. 

Listopad 2024
Biblioteka Austriacka
w Bibliotece Uniwersytetu Warszawskiego
ul. Dobra 56/66
Warszawa