Fundacja Bęc Zmiana
i Austriackie Forum Kultury w Warszawie
zapraszają na


MIĘDZYNARODOWĄ KONFERENCJĘ WOLNEGO UNIWERSYTETU WARSZAWY:

„Ekonomia polityczna społecznej kreatywności. Praca i wartość we współczesnym kapitalizmie”
Warszawa, 20-22 października 2011

z udziałem prof. Diedricha Diederichsena z Akademii Sztuk Pięknych w Wiedniu
Celem tegorocznej konferencji Wolnego Uniwersytetu Warszawy jest podjęcie krytycznej refleksji nad kwestią gospodarki opartej na wiedzy i powszechnej kreatywności. Hasło "politycznej ekonomii kreatywności" to zaproszenie do całościowej i skrupulatnej analizy ekonomicznych i społecznych mechanizmów organizujących funkcjonowanie "kreatywnej" gospodarki o je związków z kreatywnością jako wartością społeczną.

Jako taka kreatywność może odnosić się do wielu rzeczy: jest równocześnie środkiem produkcji jak i konsumpcyjnym fetyszem, ramą ideologiczną tak zwanego postindustrialnego kapitalizmu oraz skutecznym narzędziem zarządzania społeczeństwem i procesami produkcji; elitarnym przywilejem oraz modelem dyscyplinującym klasy zdominowane.

Jeśli prawdą jest, że współczesny kapitalizm dokonał przełomowego zwrotu w ramach właściwych sobie sposobów wytwarzania wartości, wówczas kreatywność, a w szczególności kreatywność kolektywna, staje się centralną kategorią dla całego społeczeństwa. Natomiast artystyczne i kulturalne sposoby produkcji (jak również te naukowe) przestają być dłużej nadprogramowymi polami kapitalistycznej infrastruktury społecznej. Stają się centralnym sektorami produkcji, który symbolicznie i ekonomicznie podporządkowuje inne obszary pracy społecznej. Oprócz tego, że wytwarzają i akumulują one najwięcej wartości, są też laboratoriami społecznej innowacji. Jednak "kreatywne" sektory gospodarki nie są wolne od sprzeczności charakterystycznych dla kapitalizmu, to w nich wprowadza się w życie nowe formy przywłaszczania i wyzysku. W konsekwencji powinny stać się polem walki dla nowych sił społecznego oporu.

Być może jednak ten nowy paradygmat jest jedynie zasłoną dymną skrywającą kryzys obecnie funkcjonujących, kapitalistycznych sposobów organizacji produkcji? Może wciąż pozostajemy we władzy starego prawa wartości opartego raczej na pracy żywej niż na kreatywnym usieciowieniu? W tym wypadku nową, "kreatywną" gospodarkę można by raczej analizować jako potężny symptom obecnego kryzysu. W trakcie konferencji postaramy się przedyskutować wszystkie te perspektywy, z zainteresowaniem przyjmiemy propozycje odwołujące się do różnych modeli i ujęć problemu.

Przyjmujemy zgłoszenia w pięciu następujących obszarach:

1. Ideologiczne przywłaszczenia: kognitywny kapitalizm i przemysły kreatywne.

Chociaż minęło już ponad pół wieku odkąd Horkheimer i Adorno zdiagnozowali powstanie przemysłów kulturalnych, utowarowienie produkcji kulturowej opanowuje wciąż nowe przestrzenie. Sam termin „przemysły kulturalne” używany jest dziś jako pozytywne określenie nowej fali kapitalistycznej ekspansji. Obecnie neoliberalnej modyfikacji ulegają także strategie zarządzania kulturą w sektorze publicznym, w którym wyznacznikami sukcesu stają się imperatywy efektywności oraz tworzenia zysku. Również eksperymenty artystyczne są zawłaszczane i utowarowiane zarówno przez przemysły kulturalne, jak i wewnętrzne mechanizmy pola sztuki. Niemniej jednak niektórzy artyści nieustannie starają się grać w „minority game” z przemysłami kulturalnymi oraz resztą świata sztuki. Czy i jak możemy obecnie analizować autonomię twórczości artystycznej, badania naukowego czy produkcji kulturalnej? Czy mają one jakikolwiek krytyczny, subwersywny potencjał? Czy omijanie i przekraczanie wymogów władzy ekonomicznej na uprzywilejowanych polach autonomicznej twórczości jest jedynie przywilejem klasowym tych, którzy zakumulowali wystarczająco kapitału (w jego różnych formach)? A może pola te pozostają ostatnim i jedynym bastionem obrony przeciwko powszechnemu utowarowieniu? Czy istnieje artystyczny sposób oporu (artist mode of resistance) ekwiwalentny do artystycznego sposobu produkcji (artist mode of production), który działałby w przemysłach kreatywnych i obejmowałby także artystów stojących na czele procesów gentryfikacji?

2. Przyszłość pracy: zmieniające się formy pracy i jej wynagradzania.

Przejściu od produkcji w ramach zamkniętego, przemysłowego zakładu do czasów rozproszonej i usieciowionej fabryki społecznej towarzyszy nie tyle dystrybucja bogactwa, co rosnąca niepewność. Każdy i każda z nas wykonuje coraz więcej pracy– kiedy surfujemy w Internecie, kiedy oglądamy reklamy, kiedy dzielimy się zdjęciami na Facebook’u, kiedy szukamy informacji w Google, odwiedzamy galerie czy nawet instalujemy software na naszych komputerach – a przecież w tym samym czasie wynagrodzenie które otrzymujemy staje mniejsze, jak również coraz mniej stabilne i pewne. Czy tak forma wyzysku i alienacji jest nieunikniona w obrębie kapitalistycznego sposobu produkcji? A może potrzebujemy wynalezienia i wprowadzenia w życie nowych form redystrybucji bogactwa, które mogłyby wziąć pod uwagę logikę kapitalizmu kognitywnego, takich, jak chociażby minimalny dochód gwarantowany? Jakie nowe formy oporu względem wyzysku mogą i powinny towarzyszyć nowym formom pracy, które powstają na naszych oczach?

3. Własność i wartość

Kwestia wytwarzania wartości znajdowała się w samym sercu starej krytyki ekonomii politycznej. W jak dużym stopniu nowe formy produkcji zależą od starych sposobów wytwarzania i przywłaszczania wartości? Czy powstały nowe mechanizmy wytwarzania i zawłaszczania wartości i w jaki sposób działają? W jaki sposób nowe formy własności intelektualnej rozwijające się równolegle w polach wysokich technologii jak i kultury – takich jak copyleft, crative commons, copy-far-left itd., których przykładem są tak różne zjawiska jak ruch free software czy brazylijska Techno Braga – kwestionują te mechanizmy akumulacji? Mechanizmy rynku sztuki i przemysłów kulturalnych prowadzą do wyzysku powszechnego intelektu i społecznej kreatywności. Oparte są na fetyszyzacji i spekulacji nie tylko obiektami kulturalnymi/artystycznymi, ale również pozornie niematerialnymi procesami i ideami. Czy czyni to ze współczesnej kultury rzeczywiste laboratorium przeszłości.

4. Peryferia kapitalizmu kognitywnego – ciągłość czy redefinicja.

Jedną z podstawowych cech kapitalistycznego systemu-świata był podział na centrum i peryferia. Wielu ze współczesnych teoretyków – jak Antonio Negri czy Christian Marazzi – twierdzi, że w ramach przejścia od czasów pracy materialnej i kapitalizmu przemysłowego do pracy niematerialnej i kapitalizmu kognitywnego podział ten okazał się przestarzały. Dziś walka między kapitałem a pracą wydaje się toczyć w ramach ujednoliconych obiegów produkcji, w formie konfliktu między Imperium a wielością. Gdzie zatem ten nowy podział umieszcza peryferia gospodarki kapitalistycznej, takie jak Europa Środkowa i Wschodnia odgrywające – według Wallersteina i Braudela – rolę archetypu Trzeciego Świata? Na czym polega współczesna specyfika peryferyjności i jakie jest jej miejsce w „kognitywnym” kapitalizmie?

5. Polityka w epoce pracy niematerialnej.

Jeśli prawdą jest, że ani produkcja, ani praca ani władza nie są już tym, czym były dotychczas, powinno się rozwinąć i zastosować nowe formy politycznej organizacji i walki. Polityka partyjna i działania związków zawodowych wydają się być równie przestarzałe co przemysłowa fabryka i władza dyscyplinarna. Niektórzy twierdzą, że wielość pojawia się jako zbiór pierwotnie upolitycznionych podmiotów oporu, jednak czy nie jest to nazbyt optymistyczna wizja polityki jutra? Czym właściwie jest ten opór? Wraz z falą „twitterowych rewolucji” oraz „facebookowego aktywizmu” Internet został obwołany nowym narzędziem walki, z drugiej strony afera Wikileaks pokazała jak łatwo jest zablokować niestosowne treści i zablokować wolną komunikację. Jednocześnie reaktywowana „idea komunizmu”, której w swoich ostatnich książkach i na konferencjach (2009 Londyn, 2010) bronią Zizek i Badiou sugeruje powrót do tradycyjnych form walki i polityki. Co jest tutaj postulatem a co diagnozą?

+++
Kurator WUW: Kuba Szreder
Zespół kuratorski konferencji: Michał Kozłowski, Agnieszka Kurant, Jan Sowa, Krystian Szadkowski, Kuba Szreder
Organizator WUW: Fundacja Bęc Zmiana /www.funbec.eu

Konferencja "Ekonomia polityczna społecznej kreatywności. Praca i wartość we współczesnym kapitalizmie" organizowana jest we współprcy z Wydziałem Filozofii i Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego oraz Austriackim Forum Kultury w Warszawie w ramach projektu Wolnego Uniwersytetu Warszawy "Społeczna ekonomia kreatywności. W poszukiwaniu ekonomicznych strategii wspierania niezależnego obiegu kultury" realizowanego ze środków Narodowego Centrum Kultury w ramach programu Obserwatorium Kultury / www.obserwatoriumkultury.nck.pl


wstęp wolny, ilość miejsc ograniczona
język roboczy: angielski
zapisy: szymon@funbec.eu

PROGRAM KONFERENCJI:

20.10.2011, czwartek, g. 18.00-20.00
budynek dawnej Biblioteki Uniwersytetu Warszawskiego, sala 205
WYKŁAD INAUGURACYJNY (g. 18.00-20.00):
Luc Boltanski - "Od rzeczy do dzieł sztuki. Proces wartościowania i przypisywania wartości obiektom"

21.10.2011, piątek, 10.30-19.30
Sala Samorządu Studenckiego UW
PANEL 1.: PRZYSZŁOŚĆ PRACY: ZMIENIAJĄCE SIĘ FORMY PRACY I JEJ WYNAGRADZANIA (g. 10.30-14.00)
Alexander Neumann - "Krótka historia pracy: od pojęcia subsumcji do wielości"

Ewa Majewska - "Peryferia w centrum? Reprodukcyjna i afektywna praca kobiet jako peryferia w centrum kreatywności"
Isabelle Bruno - "Zarządzanie społeczną kreatywnością poprzez benchmarking. Od managmentu xeroxa do »innowacyjnej europy«”

Joanna Bednarek - "Opisać reżimy nadzoru/wyzysku"
Bojana Romic - "Inkasowanie kolektywnej pracy: platforma facebook"
Britta Timm Knudsen - "Wolność dotyczy tego, co zostało tobie zrobione"
PANEL 2.: IDEOLOGICZNE PRZYWŁASZCZENIA: KOGNITYWNY KAPITALIZM I PRZEMYSŁY KREATYWNE (g. 15.00-18.30)
Martha Rosler
John Roberts - "O sztuce i alienacji raz jeszcze"
Joshua Simon - "Prywatyzacja jako najwyższe stadium kolonizacji"
Hans Abbing - "Uwagi o wyzysku artystów"
Stevphen Shukaitis (skype) - "Ogród bifurkacji: technologie składu, rekuperacja i praca duszy w dobie neoliberalizmu"
WIECZORNY PROGRAM (g. 18.30-19.00):
Neil Cummings - "Sztuka i rynek sztuki"



22.10.2011, sobota, 10.30-19.30
budynek dawnej Biblioteki Uniwersytetu Warszawskiego, sala 205
PANEL 3.: WŁASNOŚĆ I WARTOŚĆ (g. 10.30-14.00)
Isabelle Graw - "Wartość malarstwa – uwagi na temat nieokreśloności, quasi-osób i wartości"

Massimiliano Tomba - "Law of Value, Old and New"
Diedrich Diederichsen - "Jakiego rodzaju zakrzepły czas ludzkiego życia nabywacie, kupując sztukę – oraz jak chcecie go ponownie upłynnić?"

Jason Francis Mcgimsey - "Produkcja wartości i podmiotowości w kapitalizmie kognitywnym"
Yiannis Mylonas - "Akumulacja, kontrola i przygodność: ku krytycznemu rozumieniu piractwa praw własności intelektualnej"
Marina Vishmidt - "Realne dzięki negatywnej cesze niebycia jeszcze możliwym: spekulacja jako sposób produkcji w sztuce i w ramach kapitału"
PANEL 4.: POLITYKA W EPOCE PRACY NIEMATERIALNEJ (g. 15.00-18.30):
Matteo Pasquinelli - "Kapitalizm maszynowy oraz wartość dodatkowa sieci: w stronę ekonomii politycznej maszyny turinga"

Gigi Roggero - "Skład żywej wiedzy: praca, przechwytywanie i rewolucja"

Vlad Morariu - "Ku twórczej prekarnej przyjaźni"

Dusan Grlja - ""Praca kreatywna" w produkcji kulturalnej oraz krytyce praktyk kulturalnych"
Precarious Workers Brigade - "Narzędzia do kolektywnego działania - prekarność: trybunał ludowy"
WIECZORNY PROGRAM (g. 18.30-19.00)

Hito Steyrl "Sztuka jako zajęcie"


DIEDRICH DIEDERICHSEN:
“JAKIEGO RODZAJU ZAKRZEPŁY CZAS LUDZKIEGO ŻYCIA NABYWACIE, KUPUJĄC SZTUKĘ – ORAZ JAK CHCECIE GO PONOWNIE UPŁYNNIĆ?”
Jeśli praca niematerialna i kreatywna stanowią przyszłość (kapitalistycznej) produkcji, to logiczne wydaje się, że kapitalistyczne państwo opłaca i sponsoruje sztukę i związane z nią dziedziny jako laboratoria tej przyszłości. Dlaczego zatem nagle w Holandii, Wielkiej Brytanii i wielu innych miejscach mamy do czynienia z masowymi cięciami w finansowaniu kultury? Poprzez porównanie czterech sposobów, w jakie wytwarzana jest wartość (dawny rynek sztuki, dawne sposoby finansowania sztuki w socjaldemokratycznych państwach dobrobytu, współczesny rynek sztuki oraz oparta na projektach krytyczna sztuka współczesna) spróbuję wyjść z propozycją rozróżnienia, jakiego rodzaju produkcja niematerialna użyteczna jest dla jakiego sposobu pomnażania wartości.

Diedrich Diederichsen – profesor Akademii Sztuk Pięknych w Wiedniu, dziennikarz muzyczny i krytyk kulturalny. Jest jednym z najbardziej uznanych intelektualistów zajmujących się zagadnieniami z pogranicza sztuki, polityki i kultury popularnej..

Więcej informacji o pozostalych uczestniczkach i uczestnikach znajduje się pod linkiem: http://www.wuw2009.pl/index.php?lang=&page=wydarzenia&id=110&mod=biogram